Je bent de term “koffiegolven” tegengekomen en vraagt je af of mensen zijn beginnen surfen op een kopje espresso in Biscarrosse? 🌊 Niet ver ervan: koffiegolven verwijzen eigenlijk naar de grote culturele, economische en sociale evoluties in de koffie-industrie.
Je kan het vergelijken met de golven van het internet, met het ontstaan van het concept, het web 2.0, en het intelligente web dat we nu meemaken met AI… Voor koffie zijn er 3 hoofdgolven die theoretisch omschreven zijn, en we maken op dit moment de opkomst van een vierde mee. Tijd om ze in detail voor te stellen!
Eerste koffiegolf: geïndustrialiseerde en functionele koffie
- Wanneer? Begin 20e eeuw
- Typische consumptie? Een grote mok filterkoffie in de ochtend
- Toonaangevend merk? Nescafé, Café Grand-Mère, Maxwell House
De eerste koffiegolf is rechtstreeks verbonden met massaconsumptie. De productie wordt geïndustrialiseerd, en koffie doet zijn intrede in alle huishoudens met een sterk utilitaire visie: het is vóór alles een product dat helpt om wakker te worden en productief te zijn.
De smaak speelt amper een rol; het belangrijkste is toegang hebben tot betaalbare koffie (de periode tussen de wereldoorlogen speelt hierbij zeker een rol), of het nu om oploskoffie gaat of niet-versgemalen bonen maakt weinig uit.
De populariteit van koffie in deze periode is ook sterk verbonden met soldaten die er veel van dronken aan het front en die gewoonte mee naar huis namen.
Tweede koffiegolf: koffie als plezier
- Wanneer? Van de jaren 1970 tot de jaren 1990
- Typische consumptie? Een latte macchiato in de stad, in de namiddag
- Toonaangevend merk? Starbucks
Tijdens de tweede koffiegolf verlaat koffie het domein van de huishoudelijke en functionele consumptie, en krijgt het een nieuwe dimensie: genot. Koffie wordt een drank die men proeft en waardeert om wat ze is – en waarvoor men zich naar de stad begeeft.
Er komt ook meer verfijning, met ketens zoals Starbucks of Costa Coffee uit de VS, die meer uitgewerkte dranken aanbieden: cappuccino’s, lattes, macchiato’s… De herkomst van de bonen wordt belangrijker en consumenten beginnen zich te interesseren voor de verschillende smaken.
Derde koffiegolf: specialty coffee
- Wanneer? Van de jaren 2000 tot 2020+
- Typische consumptie? Een grand cru espresso of een Aeropress
- Toonaangevende merken? Nespresso, Blue Bottle Coffee, Hario
De derde koffiegolf markeert een meer ambachtelijke benadering van koffie, met een terugkeer naar het puur proeven – zonder melk, maar met volle aandacht. De nadruk ligt op respect voor het product, en barista’s worden de sterren van deze beweging. Dit is de tijd van de opkomst van Australisch geïnspireerde koffiehuizen en de specialty coffee scene.
Ook thuis krijgt koffie een premium karakter, vooral dankzij de elegante kleine volautomaten van Nespresso en de high-end ervaring die ze uitstralen via hun boetieks.
De consument wil steeds meer weten over de smaakprofielen van elke productiezone, de brandingstechnieken, de extractiemethoden, enzovoort. Begrippen als fairtrade en duurzaamheid beginnen ook een zeer belangrijke plaats in te nemen, vooral vanaf 2010.
Vierde koffiegolf: technologie en innovatie in koffie
- Wanneer? Na 2020
- Typische consumptie? Een kopje V60 met een koffie met een score van 87+
De vierde koffiegolf is nog volop in ontwikkeling, maar integreert steeds meer technologie om de koffie-ervaring en -kwaliteit te verbeteren. Deze golf verkent concepten zoals regeneratieve landbouw, maakt gebruik van wetenschappelijke methodes voor branding en extractie, en innoveert in de manier waarop koffie wordt bereid.
Innovatie gebeurt ook via het internet: koffiemerken worden bekend dankzij hun virale marketingstrategieën en het slim gebruik van de sociale mediacodes van Gen Z.
Hoe zal de koffie van morgen eruitzien? Hier zijn enkele recente ontwikkelingen:
- anaërobe fermentatie of co-fermentatie van koffiebonen,
- moleculaire koffie zonder koffiebonen, zoals bij Atomo Coffee,
- koolzuurmaceratie met Ona Coffee,
- Nitro-koffie (getapt zoals een biertje) of nitro-draft lattes bij La Colombe,
- extreme traceerbaarheid via blockchaintechnologie
Koffie blijft steeds meer geconsumeerd en gewaardeerd worden, en blijft zich voortdurend heruitvinden. Of het nu om tijdelijke marketingtrends gaat of echte innovatieve doorbraken, de komende jaren zullen onze kopjes vullen met nieuwigheden. Daarbij moeten we natuurlijk ook rekening houden met de grote veranderingen die het klimaat teweeg zal brengen in de koffieteelt.
